Was Stellenbosch zoals verwacht en gehoopt?

Nadat ik volgeladen met ruim 35 kilo, onhandig verdeeld over vier tassen (een backpack op de rug, een grote zware sporttas, laptoptas en een hockysticktas) aankwam na een levensgevaarlijke rit met de trein – mijn creditkaarten verdeeld over twee sokken – zag ik voor het eerst Stellenbosch. Het was bloedheet, het zweet droop over mijn ogen en alles wat ik zag was zwart. De mensen spraken ‘slang’ Afrikaans en ik probeerde een taxi te bellen. In plaats van deze aan de lijn te krijgen, had ik al direct contact met de politie! Ja, de vriendelijke stem vertelde in Engels dat er geen taxis waren. Ik had een probleem.
Met mijn hele ‘hebben en houden’ in dit meest bizarre station probeerde ik haast bezwijkend mensen te benaderen... Elke stap was een teveel. De mensen om mee heen zaten op de grond te wachten op de volgende trein die over ruim een uur aan zou komen. Het was een hele opgave om uit te zoeken hoe ik hier weg kon komen. De een gaf een lach, de ander vroeg het aan een ander, weer een ander bood aan om bij hem te komen wonen, nog een lach, weer iemand die wel iemand wist met een antwoord – iedereen altijd vriendelijk - en uiteindelijk kwam de politie opeens op mij ‘afgerend’... Wat? Wat doe je hier was de acute vraag. Ik kom hier om te studeren verhaalde ik naief. Ik vervolgde door te vertellen dat ik een nummer had van een guesthouse dat niet werkte, en toen kwam er actie. De politie bracht mij als eenzame blanke Remi tussen het volk naar het toeristencentrum. Zo zag ik dus Stellenbosch voor het eerst, vanuit een politieauto (en dat zonder ze te bellen, nou ja...)
Nadat ik bepakt en wel in de auto stapte, dacht ik plotseling – is de politie hier wel te vertrouwen? Ik had in Kaapstad gehoord dat er meer privebeveiliging is (ATD) die de boel op orde houden en dat de politie altijd achteraf het papierwerk afhandeld, anyway... Er was een toeristencentrum! Na de chaos van het station werd het rustig, mooi en ‘minder’ Afrika. Ik zag oud-Hollandse pitoresque huisjes, allemaal wit en groot. Zo zag ik ook wat studenten wandelen, allemaal wit - de mannen groot en breed in rugbystyle en kort haar en de vrouwen dun en slank, met lang haar en korte rokjes. Was dit dezelfde plaats als waar ik zoeven ‘gered’ werd door de politie? Blijkbaar. In het toeristencentrum werd het guesthouse gebeld en ze zouden me ophalen. Iedereen was vriendelijk en haast verbijsterd dat ik met de trein was gegaan. Later zou ik merken dat bijna alle (blanken) studenten uit Stellenbosch nog nooit van het openbaar vervoer in Zuid-Afrika gebruik hebben gemaakt, want ja, post-apartheid betekent nog niet geen apartheid...

Voordat ik Schiphol verliet en mijn meest dierbare uitzwaaide had ik verwachtingen. Eigenlijk was ik deze zo goed als vergeten in mijn trein en politieautorit op weg naar Stellenbosch. Maar ik had zeer zeker plannen:
1) Nieuwe mensen en culturen leren kennen (feesten).
2) Dingen doen die je niet kunt doen in Nederland.
3) Mijn thesis voor Communicatiewetenschap cum laude afronden.
4) Mezelf voorbereiden voor een Master in september (toelatingstesten etc).
5) Filosoferen (over bv. armoedeproblemen in een ‘global’ context)
6) Last but not least, relaxed studeren; waaronder Spaans en wat wiskunde.
Dat lijstje heb ik met genoege vervuld, op waarschijnlijk zo aangepast dat het de dingen bevat die ik dus gedaan heb (want wat waren mijn verwachtingen ook alweer?). Het enige wat ik naar mijn gevoel te weinig heb kunnen doen is de lokale bevolking helpen. Ik had onder de noemer filosoferen het plan kinderen op school te helpen. Mijn idealitische idee was een selectie te maken uit de financiele wiskunde die praktische waarde heeft voor mensen met kleine ondernemingen. Tot mijn verbazing:
1) De kinderen spraken geen Engels (of Afrikaans).
2) De kinderen leren nauwelijks wiskunde.
3) De kinderen gingen niet naar school.
4) De kleine ondernemingen zijn chaos.
Dus, ik koos ervoor iets meer aan punt 6 te doen in plaats van ‘actief en praktisch’ filosoferen. Achteraf voel ik me een beetje schuldig dat ik weinig voor de lokale bevolking heb kunnen betekenen, maar het relaxed studeren heb ik vervangen door de helft van mijn studietijd te richten op ontwikkelingseconomie in de context van financiele markten, monetare economie en microeconomische processen. Wat je merkt als je alle armoede om je heen hebt (wat je niet kunt zeggen als je in de Westkaap bent, maargoed) is dat het echt een ‘poverty trap’ is. Wat kan je op microniveau doen? Ik hoop door me meer met macroproblemen bezig te houden in de toekomst een verschil te kunnen maken voor de, zoals Jeffery Sachs in zijn boek “End of Poverty, How We Can Make It Happen In Our Lifetime”, armsten onder de armen. In dat boek inspireert mij dat er oplossingen binnen hand bereik zijn voor deze groep. Ik ben er heilig van overtuigd dat (met name economische) oplossingen binnen handbereik zijn. Helaas zijn er heel erg veel problemen in Zuid-Afrika. Voor het VU-faculteitsmagazine ‘Essay’ heb ik in mijn tijd hier artikelen geschreven over oa. armoede in Zuid-Afrika. Zo schreef ik bijvoorbeeld:

“Waar je al snel tegenaan loopt als je jezelf een beetje verdiept in Zuid-Afrika zijn de talloze problemen waar het land onder gebukt gaat. In de post-apartheid periode staan er nog altijd muren om wijken van blanken gebouwd. Ongelijkheid is de erfenis die het land nog steeds dagelijks draagt. De zwervers verdoezelen in de donkere hoeken als schaduwen op straat. Kinderen gaan niet naar school en verkiezen de criminaliteit boven bedelen. En dan is er ook nog AIDS. Deze sociale hysterie vindt haar uitwerking in de economische situatie van de man van alledag. Want naast al deze ‘bekende’ pijnen in het prachtige, zich gestaag ontwikkelende land, kampt Zuid-Afrika met een giga werkloosheid.”

Wat ik nooit had verwacht was dat Stellenbosch ‘town’ zo rijk kon zijn, zo ‘wit’ en zo vol vreugde. Ik heb de verleiding niet geheel kunnen weerstaan. Ik zal nog vaak terugdenken aan de vroegste uurtjes in de nachtclub ‘Springbok’ waar ik de laatste weken zo ongeveer iedereen wel kende en dus te vaak kwam. En dat had ik nooit verwacht. De eerste week zie je vele studenten op blote voeten naar college gaan. Op zondag lopen ze groepsgewijs in hun mooiste schoentjes met De Bijbel in de hand naar de kerk. In de avond ben je wederom gedwongen in grote groepen jezelf te verplaatsen vanwege de criminaliteit. Om het groepsgevoel nog wat hoger te houden is er elke dag wel weer een braai waar iedereen weer samen komt om een beetje te eten, veel te drinken en te kletsen. Als er cricket is, wat bijna een dagelijks fenomeen is, kijkt iedereen gezamelijk voor de televisie de gehele dag naar de wedstrijden. En dan is er nog rugby. Uiteindelijk ken je half Stellenbosch na minder dan een half jaar studeren. Jaja, dat had ik nooit kunnen hopen ;)
Weer terug van de trein, politieauto en het toeristencentrum, kwam ik in een lief klein guesthouse terecht waar ik door de dame in ‘charge’ een monoloog aan informatie kreeg. Ik ben daarna direct naar de mooie Universiteit gegaan op zoek naar een kamer. Na anderhalf uur tijd had ik een lijst met precies 50 nummer voor een kamer (mijn doel). Na een uur had ik deze nummers gebeld en had ik verschillende afspraken. Het derde huis zou mijn huis worden, of liever: ik belande in The Clinic! (in een eigen cottage).
Voor vertrek had ik lopen stressen dat ik niet in de universiteitsresidentie kon verblijfen. Achteraf is dit mijn grootste geluk geweest. Er wonen daar nl. enkel internationale studenten en die zie je toch wel overal. Ik kwam in tegenstelling tot ‘Academia’ in het meest gestoorde gezelschap van Stellenbosch terecht. Werkelijk waar, er is geen dag in The Clinic rustig voorbij gegaan. In het huis woonde al vijf Afrikaners en ik met nog drie andere zouden er dit jaar bijkomen. Als initiatieritueel werd het een bizarre nacht en stiekem hoopte ik dat ik deze kerels bij kon houden. Dit zou gelijk een van de teleurstellingen worden. Ik heb ontdekt dat The Clinic echt net ietsje te gek was, en zou nooit beste vrienden met ‘hun’ worden, al spreek ik ze elke dag, zijn het maties van me en ik ga hen zeker missen!
Mijn tijd hier zal gekenmerkt worden door “Springbok” en “The Clinic” door mijn vaste vriendenclub. Ik heb hele goede beste vrienden gemaakt en dit clubje is tot het einde sterk verbonden gebleven. Met Tankred, Julia, Nathalie en Doreen ben ik elke zondag uit eten geweest. Met Valentin en Jorn heb ik veel gekkigheid uitgehaald en beleefd. Met Erwin en Dominque ga ik Zuid-Afrika afreizen. En dan nog alle internationale studenten die als een soort clique elkaar steeds opzoeken. En dan mijn huisgenoten. En natuurlijk alle Afrikaners. To name just a few.
Wat ik nooit had durfen hopen was dat ik met zoveel plezier kon studeren tussen het braaien, feesten en zonnen op de vele stranden. Hiervoor dank ik mijn professoren Moore en Black, die ik beide nooit zal vergeten [wat een legendarische figuren], en dank aan mijn Spaanse lerares (en student) Maru.
Eigenlijk terwijl ik dit verhaal schrijf denk ik steeds aan een ding. Ik had nooit verwacht en gehoopt dat het zo leuk zou zijn! Ik heb altijd gehoopt dat het tussen mij en vriendin Dianne allemaal goed zou blijven verlopen op afstand en dat deed het ook. Ik had nooit verwacht dat ik voor een Mphil ‘aangenomen’ zou worden. Ik had slechts gehoopt dat ik mijn thesis over ‘fear’ zo goed zou afronden. En nu hoop ik stiekem dat ik ‘vrienden voor het leven’ heb gemaakt...
Zuid-Afrika heeft me overvallen met prachtige natuur, mooie stranden en een aangenaam klimaat. De universiteit was een bron van inspiratie en het uitgaan werd gekenmerkt door ‘goedkoop’ en ‘veel’. Ik was vanaf de eerste dag universiteit geen seconde meer alleen. Er is namelijk altijd iets leuk te beleven, hier, in Stellenbosch.